Αρχιτεκτονικός φωτισμός ξενοδοχείου: Τα βασικά στάδια της επαγγελματικής μελέτης

Το σύγχρονο ξενοδοχείο, μέσα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης τουριστικής βιομηχανίας, καλείται να εξελιχθεί και μάλιστα ταχύτατα, από τον παραδοσιακό του ρόλο, αυτό δηλαδή της απλής φιλοξενίας, σε έναν δυναμικό και πολυσύνθετο συνδυασμό παροχής υπηρεσιών και ανέσεων υψηλού επιπέδου. Η αναγκαιότητα των επαγγελματικών μετακινήσεων, η εκρηκτική αύξηση του τουρισμού και ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των μεγαλύτερων αλυσίδων ξενοδοχείων, έχουν οδηγήσει στην επανεξέταση των παρεχόμενων υπηρεσιών, καθώς δίδεται πλέον μεγαλύτερη προσοχή στη λεπτομέρεια και στη δημιουργία αυθεντικών χώρων που να ανταποκρίνονται και — εάν είναι δυνατό — να υπερβαίνουν τις επιθυμίες των φιλοξενούμενων.

Μέσα στο απαιτητικό και πολύπλευρο αυτό πλαίσιο, ο αρχιτεκτονικός φωτισμός μέσω της επαγγελματικής μελέτης και σχεδιασμού του, καλείται να παίξει έναν παρόμοια απαιτητικό ρόλο: αυτόν της δημιουργίας της κατάλληλης ατμόσφαιρας και συναισθημάτων άνεσης, χαλάρωσης, ηρεμίας, ευχαρίστησης και ευεξίας των φιλοξενουμένων, που έχουν τεράστια σημασία για το χαρακτήρα και την ταυτότητα ενός καλού ξενοδοχείου.

Miraggio Thermal Spa Resort

Βασικά στάδια επαγγελματικής μελέτης φωτισμού

Ο σχεδιασμός του φωτισμού αποτελεί σήμερα μια εξειδικευμένη επαγγελματική δραστηριότητα, που συνδυάζει δημιουργικά την τέχνη και επιστήμη του φωτισμού στο ανθρώπινο περιβάλλον και έχει ξεκάθαρους στόχους και μετρήσιμα αποτελέσματα ως προς την ποιότητα του τελικού αποτελέσματος. Η διαδικασία του σχεδιασμού εκτελείται σε φάσεις, δηλαδή σε συγκεκριμένα στάδια ανάλογα με την πορεία κατασκευής ενός έργου. Οι στόχοι μιας επαγγελματικής μελέτης φωτισμού είναι:

1. Η πλήρης ικανοποίηση τόσο των γενικών όσο και των ειδικών αναγκών σε φωτισμό των φιλοξενούμενων

2. Η ορθολογική διαχείριση της ενέργειας που καταναλώνεται

3. Η αρμονική ενσωμάτωση στην αρχιτεκτονική και η ανάδειξή της και

4. Η δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας ανάλογα με τη δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα στον εσωτερικό χώρο.

Ο ποιοτικός φωτισμός αποτελεί επένδυση, η οποία δεν αποτιμάται αποκλειστικά με οικονομικούς όρους. Ο σχεδιασμός του φωτισμού εμπεριέχει μια σειρά από σημαντικές αποφάσεις ως προς την επίτευξη των φωτοτεχνικών κριτηρίων ποιότητας, όπως είναι η στάθμη του φωτισμού, το είδος του φωτισμού (κατεύθυνση, σκιάσεις κ.τ.λ.), το χρώμα του φωτός, η απόδοση των χρωμάτων, η κατανομή των λαμπροτήτων στο οπτικό πεδίο του παρατηρητή και ο περιορισμός της άμεσης και έμμεσης θάμβωσης. Η διαδικασία σχεδιασμού του φωτισμού πραγματοποιείται σε τρία βασικά στάδια, που περιγράφονται αναλυτικά στη συνέχεια:

Στάδιο Α: Προκαταρκτικός σχεδιασμός και παρουσίαση κεντρικής ιδέας

Miraggio Thermal Spa Resort

Σε αυτό το αρχικό στάδιο πραγματοποιούνται οι πρώτες συναντήσεις με την ομάδα σχεδιασμού για τον καθορισμό των βασικών παραμέτρων και απαιτήσεων του έργου. Πρόκειται για το στάδιο στο οποίο το πρόγραμμα, οι οικονομικές και χρονικές απαιτήσεις, καθώς και οι στόχοι του έργου, συγκεκριμενοποιούνται και παγιώνονται.

Από τη στιγμή που οι απαιτήσεις αυτές γίνουν κατανοητές, ο μελετητής φωτισμού παρουσιάζει τις προτάσεις του, με λεπτομερειακή ανάλυση της φιλοσοφίας και της κεντρικής ιδέας του φωτισμού. Αυτή η παρουσίαση γίνεται κυρίως με τη χρήση φωτορεαλιστικών απεικονίσεων, στις οποίες αποτυπώνεται το τελικό αποτέλεσμα του φωτισμού, όπως προτείνεται. Οι φωτορεαλιστικές εικόνες που παρουσιάζονται είναι απεικονίσεις της αναπαράστασης του ψηφιακού μοντέλου με πληροφορίες υλικών και φωτισμού. Προκύπτουν από μια πολύπλοκη διαδικασία υπολογισμών της φωτορεαλιστικής απεικόνισης ή rendering, η οποία γίνεται με χρήση ειδικών αλγορίθμων από λογισμικό. Σκοπός αυτής της δημιουργικής διαδικασίας, η οποία απαιτεί όχι μόνο εξειδικευμένη γνώση χρήσης του λογισμικού αλλά και μακρόχρονη εμπειρία και βαθιά γνώση των χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων του φωτός, είναι η επικοινωνία μιας ξεκάθαρης πληροφορίας σχετικά με τη τελική εικόνα του υπό διαμόρφωση χώρου, όπως προτείνεται από τη μελέτη. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που αυτές οι φωτορεαλιστικές εικόνες είναι πανομοιότυπες με τις πραγματικές εικόνες του χώρου, όταν το έργο έχει πλέον ολοκληρωθεί.

Στάδιο Β: Μελέτη εφαρμογής

Lazart Hotel

Η ανάπτυξη του σχεδιασμού που πραγματοποιείται στο επόμενο στάδιο της μελέτης εφαρμογής ξεκινάει από τη στιγμή που οι προαναφερθείσες προτάσεις και η προκαταρκτική μελέτη εγκριθούν από τον ιδιοκτήτη και τον αρχιτέκτονα του έργου. Περιλαμβάνει το λεπτομερή σχεδιασμό όσων έχουν εγκριθεί, καθώς και τη σύνταξη αναλυτικών τεχνικών προδιαγραφών του φωτιστικού εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθεί.

Η μελέτη εφαρμογής υλοποιείται με στόχο την επίτευξη μιας σειράς συγκεκριμένων κριτηρίων ποιότητας, ανάλογα με τη χρήση του εσωτερικού χώρου. Αυτά είναι η στάθμη φωτισμού, το είδος του φωτισμού, το χρώμα του φωτός και η απόδοση των χρωμάτων, η κατανομή των λαμπροτήτων στο οπτικό πεδίο του παρατηρητή και ο περιορισμός της θάμβωσης. Συγκεκριμένα:

1. Η στάθμη φωτισμού

Miraggio Thermal Spa Resort

Ανάλογα με το χώρο και το είδος της δραστηριότητας που λαμβάνει χώρα σε αυτόν, καθορίζεται η κατάλληλη ποσότητα φωτισμού επιφανείας. Ο φωτισμός επιφανείας (Ε) είναι η ποσότητα φωτός που πέφτει ομοιόμορφα σε μια δοθείσα επιφάνεια. Μονάδα μέτρησης είναι το lux (lx). Οι τιμές αναφοράς δίνονται από πίνακες με διεθνή πρότυπα. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού γίνεται πρόβλεψη για μια προσαύξηση στη στάθμη φωτισμού της τάξης του 15%-25%, ώστε να συνεκτιμηθεί μ’ αυτό τον τρόπο η σταδιακή μείωση της φωτεινής ροής των λαμπτήρων λόγω ρύπανσης (επικάθιση σκόνης ή άλλων ρύπων στα φωτιστικά σώματα και στους τοίχους).

2. Το είδος φωτισμού

Domotel Xenia Volos

Αρχικά γίνεται η επιλογή του κατάλληλου είδους φωτισμού ανάλογα με την αρχιτεκτονική και τη γεωμετρία του χώρου φιλοξενίας. Τα είδη φωτισμού είναι:

1. Γενικός: Εξασφαλίζει ικανοποιητικά επίπεδα φωτισμού για την ασφαλή, άνετη και ευχάριστη κίνηση και παραμονή στο χώρο.

2. Τοπικός: Διασφαλίζει ικανοποιητικό φωτισμό όπου απαιτείται (π.χ. για διάβασμα).

3. Ανάδειξης: Αναδεικνύει επιλεγμένα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία του χώρου φιλοξενίας.

4. Διακοσμητικός: Προσθέτει ζωντάνια και χρώμα και ενισχύει το αίσθημα της ζεστής και φιλικής ατμόσφαιρας.

3. Το χρώμα του φωτός και η απόδοση των χρωμάτων

Miraggio Thermal Spa Resort

Το φως των τεχνητών πηγών φωτός έχει, όπως και το φυσικό φως, μια ορισμένη φασματική σύνθεση, η οποία καθορίζει το χρώμα του. Οι φωτιζόμενες επιφάνειες ενός χώρου ανακλούν σε ορισμένο τμήμα του φάσματος το φως που προσπίπτει σ’ αυτές ανάλογα με το χρώμα τους. Για να αποδοθούν σωστά στα χρώματα μιας φωτιζόμενης επιφάνειας πρέπει η πηγή φωτός να εκπέμπει φως κοντά στη φασματική περιοχή που αντιστοιχεί στα χρώματα της φωτιζόμενης επιφάνειας. Ως εκ τούτου, η φασματική σύνθεση του φωτός καθορίζει και τη χρωματική του απόδοση.

Η επιλογή του κατάλληλου λαμπτήρα περιλαμβάνει μια σειρά από πρακτικούς παράγοντες, όπως είναι για παράδειγμα η φωτιστική απόδοση, η κατανάλωση ενέργειας και το κόστος, αλλά και μια σειρά παράγοντες που σχετίζονται με το αισθητικό αποτέλεσμα που είναι επιθυμητό να δημιουργηθεί, όπως είναι για παράδειγμα η κατανομή, η ένταση, η διάχυση και το χρώμα του εκπεμπόμενου φωτός, καθώς και ο βαθμός πιστής απόδοσης των χρωμάτων των επιφανειών και των αντικειμένων του χώρου.

4. Η κατανομή των λαμπροτήτων μέσα στο οπτικό πεδίο του παρατηρήτη

Lazart Hotel

Λαμπρότητα (L) είναι η ποσότητα φωτός που φτάνει στο ανθρώπινο μάτι ύστερα από αντανάκλαση σε μια δοσμένη επιφάνεια και αποτελεί το αντικειμενικό μέτρο αίσθησης φωτεινότητας μιας επιφάνειας. Η μονάδα μέτρησης είναι η Candela per square metre (cd/m2). Ο προσδιορισμός της κατανομής της λαμπρότητας στο χώρο, αφορά τη σχέση του επιπέδου φωτισμού στην επιφάνεια εργασίας με αυτήν των επιφανειών που την περιβάλουν άμεσα (τοίχοι και οροφή).

5. Περιορισμός της θάμβωσης (άμεσης και έμμεσης)

Miraggio Thermal Spa Resort

Η θάμβωση προκαλείται είτε από υψηλές τιμές λαμπρότητας είτε από μεγάλες διαφορές λαμπρότητας μέσα στο οπτικό πεδίο του παρατηρητή. Την άμεση θάμβωση προκαλούν τα φωτιστικά σώματα ή οι επιφάνειες του φωτιζόμενου χώρου. Την έμμεση θάμβωση προκαλούν είδωλα των φωτεινών πηγών σε στιλπνές επιφάνειες, στις οποίες τυχαία κατευθύνεται το βλέμμα. Ο περιορισμός της άμεσης θάμβωσης σε ανεκτά επίπεδα γίνεται με τη χρήση περσίδων, ανταγαυστήρων στα φωτιστικά σώματα ή επιλέγοντας άλλα πιο κατάλληλα. Η έμμεση θάμβωση μπορεί να περιοριστεί με την κατάλληλη διάταξη των φωτιστικών σωμάτων στο χώρο και με την επιλογή κατάλληλων φωτιστικών σωμάτων.

Σύνταξη τεχνικών προδιαγραφών εξοπλισμού

Σύνταξη τεχνικών προδιαγραφών εξοπλισμού

Η επιλογή των φωτιστικών σωμάτων για την επίτευξη όλων των προαναφερόμενων γίνεται με βάση μια σειρά από κριτήρια:

1. Το σχήμα τους να είναι σε συμφωνία με τη γεωμετρία και την εσωτερική διακόσμηση του χώρου.

2. Να διατηρούν τη θερμοκρασία λειτουργίας κοντά στις πηγές φωτός και τα όργανα λειτουργίας σε χαμηλά επίπεδα.

3. Να διανέμουν κατάλληλα τη φωτεινή ροή του λαμπτήρα.

4. Να είναι προσιτά για συντήρηση και καθαρισμό.

Domotel Xenia Volos

Οι τεχνικές προδιαγραφές των φωτιστικών σωμάτων κατ’ ελάχιστο περιλαμβάνουν:

1. Τύπο φωτιστικού σώματος.

2. Ακριβή θέση του φωτιστικού σώματος στο χώρο και υπόδειξη για τον κατάλληλο τρόπο στήριξης ή ενσωμάτωσης στα δομικά στοιχεία του κτιρίου.

3. Λεπτομέρειες σχετικά με το χρώμα, το φινίρισμα και το υλικό κατασκευής του φωτιστικού.

4. Φωτογραφία του φωτιστικού.

5. Φωτομετρικά διαγράμματα.

6. Αναλυτικές και ακριβείς διαστάσεις του φωτιστικού σώματος.

7. Τεχνικές ηλεκτρομηχανολογικές λεπτομέρειες εγκατάστασης.

8. Τεχνικά στοιχεία φωτεινής πηγής (λαμπτήρα).

9. Τεχνικά στοιχεία συστήματος έναυσης, λειτουργίας και ελέγχου.

10. Στοιχεία κατασκευαστή / αντιπροσώπου.

Κατόπιν υποβάλλονται όλες οι απαραίτητες σχεδιαστικές και τεχνικές λεπτομέρειες για την αποτελεσματικότερη ενσωμάτωση του φωτισμού στην αρχιτεκτονική και την εσωτερική διαμόρφωση του χώρου. Τα σχέδια (ανόψεις, κατόψεις και τομές) παράγονται σε ηλεκτρονική μορφή (Cad) με σαφή και ακριβή αποτύπωση του τύπου, του αριθμού και της θέσης των φωτιστικών σωμάτων στο χώρο, του τρόπου ελέγχου τους, καθώς και όλες τις απαραίτητες ηλεκτρομηχανολογικές πληροφορίες όπως τα ηλεκτρικά φορτία, τα κυκλώματα ελέγχου και το πρόγραμμα συντήρησης της εγκατάστασης. Αυτές οι πληροφορίες περιλαμβάνονται στο τεύχος των καταστάσεων ελέγχου φωτισμού. Τέλος, υποβάλλεται προς έγκριση ο τελικός προϋπολογισμός για τον εξοπλισμό και το σύστημα έλεγχου φωτισμού.

Στάδιο Γ: Ολοκλήρωση – Επίβλεψη

Domotel Xenia Volos

Το τελικό στάδιο της ολοκλήρωσης του έργου, περιλαμβάνει την επίβλεψη της εγκατάστασης του εξοπλισμού και τις απαιτούμενες τελικές ρυθμίσεις στο χώρο. Ο μελετητής φωτισμού, με επιτόπου επισκέψεις μπορεί να εγγυηθεί ότι ο φωτισμός του έργου είναι σύμφωνος με τα όσα σχεδιάστηκαν. Η επίβλεψη από το μελετητή τόσο της διαδικασίας προμήθειας, όσο και της εγκατάστασης του εξοπλισμού, εγγυάται ότι το πρόγραμμα ολοκληρώνεται ομαλά, χωρίς καθυστερήσεις και πάντα μέσα στο πλαίσιο ενός δεδομένου προϋπολογισμού. Το τελικό στάδιο της ρύθμισης του εξοπλισμού στο χώρο και του προγραμματισμού του συστήματος έλεγχου του φωτισμού είναι πολύ σημαντικό, διότι εξασφαλίζει την επιτυχημένη υλοποίηση μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια της μελέτης φωτισμού. Στο τέλος του έργου, ο μελετητής φωτισμού παραδίδει στους διαχειριστές του χώρου έντυπα με αναλυτικές οδηγίες για τη σωστή συντήρηση της εγκατάστασης φωτισμού, με σκοπό τη διατήρηση του συγκεκριμένου σχεδιασμού για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Επίλογος

Ο δυναμικός κλάδος της φιλοξενίας επικεντρώνεται σήμερα ολοένα και περισσότερο στην εξατομίκευση της εμπειρίας της φιλοξενίας του κάθε πελάτη. Οι ανάγκες του φιλοξενούμενου αποτελούν βασική προτεραιότητα σε κάθε επαγγελματικό σχεδιασμό φωτισμού στα ξενοδοχεία, πάντα βέβαια σε ένα πλαίσιο εξοικονόμησης ενέργειας και ‘έξυπνου’ ελέγχου του φωτισμού. Η 24ωρη χρήση των περισσότερων χώρων του ξενοδοχείου που συνήθως έχουν περισσότερες από μια λειτουργίες και η πολλαπλότητα των δραστηριοτήτων σε αυτούς, έχουν επίσης ιδιαίτερη σημασία στο σχεδιασμό του φωτισμού. Παρόλο που ο φωτισμός είναι ένα σύνθετο και όχι αμιγώς τεχνητό θέμα, οι λύσεις που προτείνονται κάθε φορά θα πρέπει να είναι απλές και να συντηρούνται εύκολα. Οι νέες τεχνολογίες στις πηγές φωτισμού, στα φωτιστικά σώματα και στα συστήματα ελέγχου του φωτισμού, μπορούν να συμβάλουν στο σημαντικό περιορισμό του κόστους λειτουργίας των εγκαταστάσεων φωτισμού και στη βελτίωση των εσόδων της ξενοδοχειακής επιχείρησης, χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα φωτισμού.